مدل سازی یکی از مرسوم ترین روش ها برای درک و پیشبینی یک پدیده است. افراد با تجربه با تجهیز خود به علوم مختلف سعی می کنند دلایل نوسانات قیمتی را درک کرده و آینده را پیشبینی کنند.

با قطعیت عرض می کنم که فضای فعلی بازار سهام، شبیه هیچ کدام از دوره های قبل نیست. پیشتر هم عرض کرده ام که ورودی منابع از سمت عامه مردم، باعث شده تا بازار سهام در فضای مثبتی باقی بماند اما در خصوص چند مساله نکاتی عرض کنم.

اول آنکه تصور می شد نیمه دوم شهریور استارت اصلاح بازار زده شود اما نه تعطیلی ها محرم و نه آغاز تسویه اعتباری ها منجر به این رویداد نشد. در هفته گذشته چیزی حدود ۲هزار میلیارد تومان منابع وارد اوراق بدهی و درآمد ثابت شد اما بازار خیلی سریع توانست به تعادل برسد. از امروز هم ۳۰۰۰ میلیارد تومان اعتبارهای جدید شارژ می شود.

مساله بعدی آنکه بورس و سهام برای مردم ایران ناشناخته بود اما امروز در سطح جامعه، تعداد فعالان بازار بیشتر شده است. اگر به هر روشی بتوانیم ضریب نفوذ بورس را محاسبه کنیم قطعا به یک روند صعودی می رسیم. ما در جامعه ای هستیم که بسیاری از مواقع عامه به سمت یک کاری می روند چون مرسوم شده، باب شده، “با کلاس” تلقی می شود و حالا کد داشتن در بورس به امری مرسوم تبدیل می شود.

مساله دیگر اینکه بازارهای موازی در رکود هستند و قاعدتا بازار سهام می بایستی به سمت اصلاح می رفت اما به نظر ورودی های جدید بیش از آنکه قصد جلوگیری از کاهش ارزش دارایی های خود را داشته باشند، قصد آشنایی با این بازار را دارند. همه ما بورسی ها می دانیم که این بازار، به شدت اعتیاد آور است! در واقع اگر وارد شوید و ضرر کنید، به امید جبران و اگر سود کرده باشید هم که به امید تکرار آن به سرمایه گذاری ادامه می دهید لذا هرکسی در دام بورس افتاد، رهایی ازان تقریبا ناممکن است.

سال گذشته افرادی که به بورس وارد شدند برای پوشش رشد نرخ ارز، این سرمایه گذاری را انجام دادند اما امروز آنان که وارد می شوند عمدتا به قصد آشنایی با بورس در حال ورود هستند و با موج سال ۹۷ متفاوت است.

مساله آخر در خصوص p.e است! قبل از بحران جهانی ۲۰۰۸ خاطرم هست که بازار رشد بسیاری خوبی را تجربه کرد و فولاد مبارکه به ۶۰۰ تومان رسید اما در تحلیل ها خاطرم هست می گفتیم مبارکه حداقل ۱۰۰ تومان سود دارد، p.e 7 هم که بدهیم باید رشد کند! که البته بحران جهانی این تحلیل را ناکام گذاشت اما نکته مهم عدد p.e ذهنی برای ما بود! چون ورودی های جدید داشتیم، بازار p.e گرفته بود! امروز هم بازار در حال p.e گرفتن است!

در پروسه های میان مدت و بلند مدت بازار به یک منطق تعادلی می رسد. فرض کنیم که ورودی های جدید در بازار بمانند، آنگاه P.e بازار بالا خواهد ماند لذا در بلند مدت خصوصا با کاهش ریسک سیاسی، p.e تمام سهم ها به سمت میانگین بازار حرکت می کند. مقصود بنده این است که بازار را به دو دسته سهام بزرگ و کوچک تقسیم نکنیم که سهامداران شرکت های بزرگ چشم دیدن بازدهی، سهامداران شرکت های کوچک را ندارند بلکه بدانیم که همگی در یک کشتی نشسته ایم و نهایتا اگر سهام شرکت های کوچک بتواند p.e بالا را حفظ کند، در بلند مدت سهام بزرگ هم p.e بالاتری خواهد داشت.

سال ۹۶ و ۹۷ بسیاری از سهم های بزرگ رشد و سایر شرکت ها بی بازده بودند. حالا این فضا دقیقا برعکس شد، بازار تعادل پیدا می کند و بازدهی ها به همدیگر نزدیک می شوند.

به امید یک بازدهی مثبت و منطقی در پاییز.
پاییز، مبارک 🌺

ولید هلالات