بررسی لایحه بودجه

در ابتدا اگر بخواهیم تعریفی ساده از لایحه بودجه داشته باشیم باید بگوییم که لایحه بودجه سند مالی است که  دولت در آن میزان دخل و خرج سال آینده خود را مشخص می کند. لایحه بودجه طبق قانون هر ساله باید نهایتاً تا تاریخ ۱۵ آذر ماه به مجلس تقدیم شود. امسال نیز دولت لایحه بودجه سال ۹۹ را با دو روز تاخیر نسبت به آخرین مهلت قانونی خود به مجلس تقدیم کرد.

باید گفت که طبق آنچه توسط سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده است، بودجه سال ۹۹ دارای ۶ ویژگی عمده می باشد. این شش ویژگی عبارتند از: “کارآمد سازی بازار ارز”، “ثبات و انضباط در بودجه دولت”، “فعالیت های عمرانی و تامین زیرساخت ها”، “تولید و اشتغال و اقتصاد مقاومتی”، “استمرار تامین کالاهای اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی” و “معیشت عمومی و کاهش فقر مطلق.”

بد نیست در ابتدای امر نگاهی اجمالی به لایحه بودجه سال ۹۹ داشته باشیم. جدول زیر خلاصه بودجه سال ۹۹ را نشان میدهد.

 

در نگاه اول چند نکته در مقایسه با قانون بودجه سال ۹۸ قابل توجه است که در ادامه خواهد آمد.

رشد ۱۶ درصدی منابع بودجه شرکت های دولتی

ارقام قانون بودجه سال ۹۸ نشان می دهد که رقم کلی بودجه (سقف بودجه) معادل ۱۷۴۴ هزار میلیارد تومان بوده است که این رقم با رشدی ۱۴ درصدی در لایحه بودجه سال ۹۹ به ۱۹۸۸ هزار میلیارد تومان رسیده است . منابع بودجه کشور خود به دو قسمت تقسیم می شود که عبارتند از منابع بودجه عمومی دولت و منابع بودجه شرکت های دولتی. منابع بودجه عمومی دولت در قانون بودجه سال ۹۸ ، ۵۲۰ هزار میلیارد تومان بوده است که این رقم با افزایشی ۸ درصدی در لایحه بودجه سال ۹۹ به ۵۶۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. منابع بودجه شرکت های دولتی نیز که در قانون بودجه سال ۹۸ ، ۱۲۷۷ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود، در لایحه بودجه سال ۹۹ با رشدی ۱۶ درصدی به ۱۴۸۳ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است .

بودجه ۹۹ انقباضی است یا انبساطی؟

منابع بودجه عمومی دولت نیز خود به دو دسته تقسیم می شود: منابع عمومی دولت و منابع اختصاصی. منابع اختصاصی، منابعی هستند که قانون محل مصرف آن ها را تعیین می کند و معمولاً این محل مصرف همان دستگاه
ایجادکننده درآمد است )مانند درآمد بیمارستانها یا دانشگاه ها که برای خودشان صرف می شود(. منابع عمومی نیز عمدتاً شامل درآمدها )اعم از درآمدهای مالیاتی، جرایم، مجوزها و حق دسترس(، واگذاری دارایی های سرمایه ای) درآمدهای نفتی ( و واگذاری دارایی های مالی ) ایجاد قرض، دین و فروش سهام شرکت ها است .منابع عمومی دولت که کلیدی ترین رقم در بودجه می باشد در قانون بودجه ۹۸ ، ۴۴۸ هزار میلیارد تومان بوده است که با رشدی ۸ درصدی به ۴۸۴ هزار میلیارد تومان رسیده است و در سه طبقه به شرح زیر است:

۲۶۱ هزار میلیارد تومان درآمدها

➖۱۹۵ هزار میلیارد تومان از مالیات (رشد ۲۶٫۹٪ درآمد مالیات نسبت به سال ۹۸ )
➖۳۰ هزار میلیارد تومان از مالکیت دولت
➖۱۱٫۲ هزار میلیارد تومان از فروش کالا و خدمات
➖۲۴٫۸ هزار میلیارد تومان سایر

۹۸٫۸ هزار میلیارد تومان واگذاری دارایی سرمایه ای

➖۴۸ هزار میلیارد تومان از فروش نفت و فرآورده ها (کاهش ۶۶٫۱٪ درآمد فروش نفت)

➖۴۹٫۵ هزار میلیارد تومان از فروش اموال (رشد ۱۰۰۰٪ واگذاری اموال)
➖۱٫۳ هزار میلیارد تومان سایر

۱۲۴٫۷ هزار میلیارد تومان واگذاری دارایی مالی

➖۸۰ هزار میلیارد تومان فروش اوراق (رشد ۸۱٪ فروش اوراق)
➖۳۰ هزار میلیارد تومان منابع صندوق توسعه ملی (شبیه وام)
➖۱۱٫۴ هزار میلیارد تومان واگذاری شرکت ها
➖ ۳٫۳ هزار میلیارد تومان سایر

هر چند در نگاه اول و با افزایش میزان بودجه عمومی دولت می توان گفت که بودجه سال ۹۹ بودجه ای انبساطی بوده است اما با لحاظ کردن تورم حدود ۴۱ درصد و رشد ۸ درصدی این بودجه نسبت به سال قبل، به این نتیجه خواهیم رسید که این بودجه انقباضی بسته شده است .

 کاهش ۳۶ درصدی درآمدی های نفتی

در بخش منابع عمومی دولت، آنچه مهم است و شاید برای بسیاری نیز آشناتر باشد درآمدهای نفتی و درآمدهای مالیاتی است. در لایحه بودجه سال ۹۹ درآمدهای نفتی که با عنوان منابع حاصل از نفت و فرآورده های نفتی از
آن یاد شده است با کاهش ۳۶ درصدی نسبت به قانون بودجه سال ۹۸ به ۴۸ هزار میلیارد تومان رسیده است. نکته جالب توجه دیگر رشد خارقالعاده منابع حاصل از فروش و واگذاری اموال منقول و غیرمنقول است که از عدد ۴۴۵۰ میلیارد تومان به عددی در حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.

درآمدهای مالیاتی نیز در لایحه بودجه سال ۹۹ با رشد ۲۷ درصدی نسبت به قانون بودجه سال ۹۸ به ۱۹۵ هزار میلیارد تومان رسیده است.

رشد ۴.۵ هزار میلیارد تومانی بودجه های عمرانی

در مقابل منابع عمومی دولت، برخی از هزینه ها نیز تعریف شده که آن ها را می توان به سه بخش مهم هزینه های جاری(شامل حقوق و دستمزد، یارانه ها و استفاده از کالا و خدمات)، تملک دارایی های سرمایه ای (پروژه
های عمرانی) و تملک دارایی های مالی (تسویه قروض و دین) تقسیم کرد.

در زمینه هزینه های جاری باید گفت این هزینه ها در لایحه بودجه سال ۹۹ در مقایسه با قانون بودجه سال ۹۸ با رشدی ۴ درصدی از ۳۵۲ هزار میلیارد تومان به ۳۶۷ هزار میلیارد تومان رسیده است . هزینه های عمرانی یا همان تملک دارایی های سرمایه ای لایحه بودجه سال ۹۹ در مقایسه با قانون بودجه سال ۹۸ با رشدی ۴٫۵ هزار میلیارد تومانی حدود ۷۰٫۳ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است . در بخش تملک دارایی های مالی لایحه بودجه سال ۹۹ رشد ۶۱ درصدی را نسبت به قانون بودجه سال ۹۸ نشان می دهد و از ۲۹٫۳ هزار میلیارد تومان به ۴۷ هزار میلیارد تومان رسیده است.

برخی نکات مهم لایحه بودجه ۹۹

موارد یادشده آمار و ارقام کلی و مهم لایحه بودجه سال ۹۹ در مقایسه با قانون بودجه سال ۹۸ بودند. اما در بخش جزئیات نیز آمارهایی وجود دارد که بسیار حائز اهمیت می باشند که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم نمود:

 دولت در لایحه بودجه سال ۹۹ حقوق ماهانه زیر ۳ میلیون تومان را از پرداخت مالیات معاف نموده است. میزان حقوق های ماهانه ای که در سال جاری از پرداخت مالیات معاف بوده اند، حقوق های زیر ۲ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان بوده است .

 بر اساس لایحه پیشنهادی بودجه سال آینده، ۱۰٫۵ میلیارد دلار برای تامین کالاهای اساسی با ارز ۴۲۰۰ تومانی نیز در نظر گرفته شده است. این رقم در قانون بودجه سال جاری ۱۴ میلیارد دلار بود .

 براساس لایحه بودجه ۱۳۹۹ درآمد حاصل از وضع عوارض صادرات مواد خام و کالاهای با ارزش افزوده پایین ۲۵۰ میلیارد تومان پیشبینی شده که نسبت به عوارض در نظر گرفته شده این بخش در قانون بودجه امسال ۲۵ برابر شده است . طبق لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ ، درآمد حاصل از وضع عوارض صادراتی بر مواد خام و کالاهای با ارزش افزوده پایین ۲۵۰ میلیارد تومان پیشبینی شده است . این در حالی است که درآمد حاصل از وضع عوارض صادراتی بر مواد خام و کالاهای با ارزش افزوده پایین در قانون بودجه سال جاری معادل ۱۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود . بنابراین بررسی جزئیات بودجه سال آینده نشان دهنده ۲۵ برابر شدن درآمد حاصل از وضع عوارض صادراتی بر مواد خام و کالاهای با ارزش افزوده پایین است.

 ارقام و اعداد لایحه بودجه سال ۹۹ نشان می دهد که دولت تصمیم به توزیع ۱۵۲ هزار میلیارد تومان یارانه در سال ۹۹ را دارد. همچنین در سال ۹۹ ، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف است با استفاده از کلیه بانکهای اطلاعاتی در اختیار و بر اساس معیارها و ضوابطی که توسط این وزارتخانه تعیین می گردد نسبت به شناسایی و حذف سه دهک بالای درآمدی از فهرست یارانه بگیران اقدام کند. در لایحه بودجه سال آینده، یارانه نان و خرید تضمینی گندم به رقم ۱۲۱۰۰ میلیارد تومان رسیده است. دولت برای اجرای طرح حمایت معیشتی (یارانه معیشتی) نیز ۳۱ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته است. برای پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها نیز ۴۲٫۸ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته است.

 سهم صندوق توسعه ملی از درآمدهای نفتی ۲۰ درصد در نظر گرفته شده است که مانند سال گذشته است .

 در لایحه بودجه سال ۹۹ یک بخش توجه ویژهای را به خود جلب کرده است. در بودجه عمومی و بخش واگذاریهای دارایی های سرمایهای عدد قابل توجهی برای واگذاری دارایی های منقول و غیرمنقول دولت مشاهده میشود. این عدد به حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. این عدد در قانون بودجه ۹۸ حدود ۴۴۵۰ میلیارد تومان بوده است. جهش عجیب این بخش به توجه ویژه دولت به واگذاری اموال مازاد و احتمالا از طریق بورس اشاره دارد . نگاهی به جزئیات این بخش نشان میدهد که دولت برنامه واگذاری حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان دارایی را دارد و این وظیفه بر اساس تبصره ۱۲ لایجه بودجه انجام میشود. در تبصره ۲ لایحه بودجه نیز نکات جالب توجهی مشاهده میشود که برای معامله گران بازار سهام جالب است .

در این بخش به واگذاری های بنگاه های دولتی از طریق صندوقهای قابل معامله ETF اشاره شده است. اگر بین این موارد ارتباط ایجاد کنیم شاید باید تاکید کرد که دولت به ادامه مشارکت عمومی در بورس نیاز دارد و از نگاه بازاری احتمالا سیاستی برخلاف بورس ایجاد نمیکند، بر این اساس سال آینده نیز سال بورس است.

 سهم بودجه دولت از درآمد اقتصادی (تولید ناخالص داخلی) ایران از ۲۳ درصد در سال ۱۳۹۲ به حدود ۱۲ درصد در سال ۱۳۹۹ تنزل پیدا خواهد کرد. این سهم در اتحادیه اروپا ۳۶ درصد و در کل جهان و اعضای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی ۲۷ درصد و برای کشورهای انگلستان ۳۶ ، ترکیه ۳۲ ، روسیه ۳۱ ، عربستان و آلمان ۲۸ و آمریکا ۲۲ درصد است.

تیم تحلیلی کارگزاری فارابی

تحلیل بازار و شرکت های بورس اوراق بهادار را در گزارش بازار بخوانید.

کانال تلگرام: https://t.me/farabibourse

ما را در آپارات دنبال کنید: http://www.aparat.com/kargozari.org

خرید و فروش آنلاین سکه و طلا : https://kargozari.org/2018/05/25/gold

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *