در بخش قبل به بررسی دو مورد از مطالب ارائه شده در کنفرانس دکتر عبده تبریزی پرداخته شد. در این بخش ۲ مورد دیگر از بیانات ایشان به صورت خلاصه مطرح می شود:

۳٫ امکان تأمین مالی خارجیِ سرمایه در گردش یا آنچه که supplier’s credit نامیده میشود هم به لحاظ تحریم ها وجود ندارد.

نظام بانکی بینالمللی برای کار با ایران بسیار محدود شده است. بنابراین، این حجم عظیم نقدینگی به سمت پروژه های جدید و کسب وکارهای مولد نمیرود، بلکه روی دارایی های موجود مینشیند؛ دارایی هایی که سرمایه گذار در مورد نرخ بالای بازدهی آنها توهم دارد. عادت به نرخهای بالا دربازار سهام در سه سال گذشته و بالارفتن قیمت زمین و مستغلات سرمایه گذاران را معتقد به این معجزه کرده است که قیمتهای این دارایی ها به طور دائمی بالا میرود.

برای صنعتگر یا کسب وکاری درحوزة مولد اقتصاد که میخواهد کار خود را برای صادرات و جایگزینی واردات گسترش دهد، اعتبارات بسیار محدود شده است. جریان درآمدی نفت هم که چاله چوله ها را پر میکرد و نیازهای دولت را برمی آورد، اکنون وجود ندارد و دولت به ناگزیر به بازارهایی رجوع میکند که به سختی حتی بخش خصوصی را تأمین میکند؛ یعنی بازار اعتبارات بانکی و بازار سرمایه. چنین حرکتی توسط دولت به پدیدة تنگ کردن عرصه اعتبارات برای بخش خصوصی ( crowding out ) انجامیده است.

۴ . مطالعات روی پدیدة crowding out در ایران بسیار محدود است.

روشن نیست که با وقوع پدیدة crowding out و تنگ شدن عرصه اعتبارات به روی بخش خصوصی، این بخش چه جایگزین هایی دارد. به علاوه روشن نیست این پدیده با چه نسبتی بر روی بخشخصوصی تأثیر میگذارد: آیا تأثیر آن یک به یک است یا بیشتر و کمتر است؟ اگر دولت ۱۰۰ واحد از بازار اعتبارات تسهیلات بگیرد، آیا ۱۰۰ واحد از اعتبارات بخش خصوصی کاسته میشود یا کمتر یا بیشتر؟ جامعة دانشگاهی ایران مطالعات محدودی در این زمینه دارد.

به لحاظ سرعت مصرف دولتی روی رشد اقتصادی و تفاوت آن با مخارج مصرفی مردم که با تأخیر روی رشد اقتصادی تأثیر میگذارد و از آن طریق روی گردش پول و خلق اعتبار بانکها تأثیر میگذارد، تعیین شدت پدیدة crowding out روی بخش خصوصی معلوم نیست. ناچاریم با مدلسازی در مورد نحوة تأثیر مصرف دولت و بخش خصوصی روی متغیرهای اصلی اقتصاد، تعیین کنیم که چه نسبتی در این زمینه وجود دارد.

مطالعاتی که در منطقه خاورمیانه روی اقتصادهایی مثل اردن و مراکش صورت گرفته است، نشان میدهد تأثیر پدیدة crowding out برای بخش خصوصی ۴ / ۱ درصد است. یعنی وقتی ۱۰۰ واحد از اعتباراتی را که بخش خصوصی باید از بازار اعتبارات یا بازار سرمایه دریافت کند، نصیب دولت میشود، آنگاه بخش خصوصی ۱۴۰ درصد از اعتبارات و منابع مالی محروم میشود. پیدا کردن جزئیات این رقم در ایران نیاز به مطالعاتی دارد که در حال حاضر در دسترس نیست.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *