قرارداد آتی چیست؟
قراردادهای آتی یکی از انواع ابزارهای مشتقه هستند. ابزارهای مشتقه به ابزارهایی گفته می شود که قیمت و ارزش آنها ازکالا و یا دارایی های دیگر مشتق می شوند. قراردادی که براساس آن طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخی مشخص در آینده اند و برای تضمین انجام تعهدات خود هر کدام از دو طرف خریدار و فروشنده مبلغی را نزد بورس کالا (امین) قرار می دهند. در این قرارداد کالایی را در زمان فعلی، با قیمت مشخص خریداری کنیم اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت گیرد، قرارداد آتی میگویند.
دارایی پایه
قراردادهای آتی، ابزاری هستند که قیمت و ارزش آنها از یک نوع دارایی که در اصلاح به آن “دارایی پایه” میگویند، گرفته می شود.
تا مدتی قبل تنها دارایی که در بورس کالای ایران قرارداد آتی داشت، سکه بود این در حالی است که قرارداد آتی بر روی سایر دارایی ها از جمله سویا، کاتد مس،شمش طلا و … نیز قابل معامله می باشد.اما در حال حاضر قرارداد آتی زغفران نیز وارد بازار آتی شده است.
اندازه قرارداد آتی
تمامی ویژگی های مورد نظر یک قرارداد آتی در قالب مستندی به نام مشخصات قرارداد آتی توسط بورس کالا به اطلاع عموم میرسد.یکی از ویژگیهای اصلی یک قرارداد آتی، اندازه هر قرارداد است.
اندازه قرارداد آتی توسط بورس تعیین میشود و سرمایهگذاران صرفاً میتوانند مضربهای صحیحی از این مقدار را مورد معامله قرار دهند. در حال حاضر، اندازه قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالا، ۱۰ عدد سکه طلای تمام بهار آزادی طرح امام خمینی( ضرب سال ۱۳۸۶) است. در واقع سهامداران با خرید و فروش هر قرارداد آتی سکه ۱۰ سکه طلای تمام را خریداری کرده و یا به فروش می رسانند.
با توجه به مطالب گفته شده در صورتی که سرمایه گذاری قصد داشته باشد که ۱۰۰ سکه طلا را با استفاده از معاملات آتی سکه بخرد و یا به فروش برساند، لازم است که ۱۰ قرارداد آتی سکه طلا را خریده یا به فروش برساند.
سررسید در بازارهای قراردادهای آتی
سررسید در بازار آتی ، آخرین روز معاملاتی است که در مشخصات قرارداد آتی به منظور تعیین تکلیف قرارداد (بسته شدن قرارداد یا تحویل آن) اعلام میشود. این تاریخ به صورت استاندارد بوده و توسط بورس تعیین می شود و فقط برای سررسیدهای معینی که تعیین می شود امکان انجام معاملات آتی وجود دارد.
باید به این نکته توجه نمود که طبق ضوابط بورس کالای ایران ، بازگشایی هر نماد معاملاتی باید حداقل ۳ روزکاری قبل از تاریخ نخستین روز معاملاتی آن از طریق سایت رسمی بورس کالای ایران اطلاع رسانی صورت پذیرد. زمان گشایش هر سررسید ۸ ماه زودتر از تاریخ سررسید آن است. به عنوان مثال قرارداد آتی تحویل اسفند ماه در تاریخ ۱۳۹۷/۰۲/۲۱ بازگشایی شده و تاریخ سررسید آن ۱۳۹۷/۱۲/۲۵ است.
نماد معاملاتی
هر قرارداد آتی با سررسید مشخص، با یک نماد مشخص در تابلو معاملات نمایش داده می شود. هر نماد معاملاتی متشکل از نام کالا، ماه و سال قرارداد است و تمامی نمادهای معاملاتی بایستی به تصویب هیئت پذیرش رسیده باشند .
نمادهای معاملاتی قراردادهای آتی سکه طلا براساس سال و ماه قرارداد نامیده میشوند که بر این اساس هر نماد معاملاتی به صورتGCMMYY است و در آن GC مخفف سکه طلا (Gold Coins)، MM علامت اختصاری ماه قرارداد که به صورت حروف نمایش داده میشود و YY سال قرارداد است.
به عنوان مثال نماد معاملاتی GCDY97 نشان دهنده قرارداد آتی سکه طلا تحویل دی ماه ۹۷ است. براین اساس شما هر سررسید را با نام اختصاری آن میشناسید، درست مانند سهام که هر سهم با نماد خاص خود شناخته می شود. به طور معمول در نماد هر سهم حرف اول نشان دهنده صنعتی است که شرکت مورد نظر در آن فعالیت دارد و مابقی خلاصهای از نام شرکت است.
کارمزد معاملات آتی سکه
در حال حاضر کارمزد اتخاذ هر قرارداد تعهدی خرید یا فروش در معاملات آتی شامل موارد زیر است:
کارمزد کارگزار ۱۶۰۰ تومان
کارمزد شرکت بورس کالا ۱۰۰۰ تومان
حق نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار ۴۰۰ تومان
جمع کارمزد هر قرارداد تعهدی خرید یا فروش ۳۰۰۰ تومان
بنابراین، کارمزد هر خرید و فروش مجموعا برابر با ۶۰۰۰ تومان خواهد بود.
لازم به ذکر است که به ازای اتخاذ هر موقعیت تعهدی خرید یا فروش مبلغ ۳۰۰۰ هزار تومان بابت کارمزد محاسبه می گردد و اینکه این موقعیت ها طی یک سفارش در سامانه ثبت شده باشد یا چند سفارش، تفاوتی در میزان کارمزد ایجاد نمی کند
دو طرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟
در بازار فیزیکی (نقدی) افراد وقتی سکه طلا را خریداری میکنند این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آنها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند. یعنی معاملهگران فقط زمانی میتوانند از بازار سود کسب کنند که قیمتها رشد کند. ولی زمانی که قیمت طلا در حال کاهش است عملا نمیتوانند انتظار سود داشته باشند، فقط میتوانند در صورت دارا بودن سکه با فروش آن از ضرر یا افزایش آن جلوگیری کنند. اما در قراردادهای آتی در صورتی که سرمایه گذار پیش بینی کند روند قیمت ها افزایشی است می تواند در قیمت پایین خرید کرده و در قیمتهای بالاتر بفروشد. همینطور در صورتی که روند قیمت ها را کاهشی پیش بینی کند، سرمایه گذار می تواند در قیمتهای بالاتر اقدام به فروش کالا کرده و پس از کاهش قیمتها اقدام به خرید همان تعداد کالا کند.
اهرم مالی در بازار آتی به چه معناست؟
از اهرم در مواقعی استفاده میشود که میخواهیم با وارد کردن نیرویی کوچک، نتیجهای بسیار بزرگتر بدست آوریم. افراد با هوش مالی بالا همواره به دنبال یافتن فرصتهای سرمایهگذاری با قابلیت اهرمی هستند، اهرم میتواند با تغییر در زمان، نتیجه نهایی، مواد اولیه و یا سرمایه اولیه، به سرمایهگذاران فرصت ثروتمند شدن بدهد. استفاده اشتباه از وضعیتهای اهرمی میتواند منجر به شکستهای سنگین مالی شود، لذا افرادی با درجه ریسکپذیری بالاتر و هوش و ذکاوت بالا همواره به دنبال سرمایه گذاریهای با اهرم بالاتر هستند.
در بازار آتی این امکان فراهم گشته تا با استفاده از اهرم سرمایه گذار خرید بیشتری انجام دهد. یعنی با در اختیار داشتن مبلغ یک سکه بهار آزادی میتوانند بر روی ۱۰ سکه سرمایهگذاری کنند و سود ۱۰ برابری و یا زیان ۱۰ برابری به حساب آنها منظور گردد.
معاملات سکه آتی در سامانه فارابیکسو
به تازگی این امکان برای تمام مشتریان کارگزاری فارابی فرآهم شده است که بتوانند در داخل پلتفرم فارابیکسو معاملات آتی سکه خود را انجام داده و سکه خرید و فروش کنند . برای آشنایی با مراحل خرید و فروش در سامانه فارابیکسو این فیلم را مشاهده کنید.