گزارش دنیای اقتصاد از مذاکرات هسته ای
گفت‌وگوهای «احیای برجام» ظاهرا با موانعی مواجه شده است؛ از یکسو برخی مقام‌های ایرانی از جمله مجید تخت روانچی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل خواهان آن شده‌اند که آمریکا «تضمین» بدهد دیگر از برجام خارج نخواهد شد؛ امری که واکنش تد کروز، سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی را به‌دنبال داشت و وی تا‌کید کرد: «هر توافقی که معاهده نباشد، دولت بعدی آن را پاره خواهد کرد.» پیش‌تر نیز منابع خبری گفته بودند یکی از مسائل باقی‌مانده در مذاکرات وین درخواست ایران برای دریافت ضمانت از آمریکا درباره عدم خروج دوباره از توافق هسته‌ای برجام است.
همچنین دیپلمات‌های آمریکایی در روزهای گذشته گفته‌اند که به رغم پیشرفت در مذاکرات، «اختلافات جدی» باقی است. از سوی دیگر هنوز زمان برگزاری دور هفتم مذاکرات وین در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در این رابطه میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین، می‌گوید: هنوز همه کشورهای عضو مذاکرات برای حضور در نشستی که انتظار می‌رود دور پایانی باشد، آمادگی ندارند. همچنین یک مقام ارشد ایرانی در مصاحبه با خبرگزاری رویترز، درباره اینکه دور هفتم گفت‌وگوها چه زمانی آغاز خواهد شد، گفت: «ما عجله‌ای برای به فرجام رساندن مذاکرات وین نداریم.» او اضافه کرد: آغاز مجدد گفت‌وگوها در هفته آینده به «اتخاذ تصمیم‌های سخت سیاسی» از سوی واشنگتن بستگی خواهد داشت. با وجود این، یک منبع غربی به خبرگزاری رویترز گفت: هنوز احتمال آغاز مذاکرات در هفته آینده وجود دارد.
آمریکا تضمین بدهد
مجید تخت روانچی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل پس از نشست شورای امنیت سازمان ملل درباره بررسی یازدهمین گزارش دبیرکل این سازمان درخصوص اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ با تا‌کید بر اینکه اقدام آمریکا برای خروج از برجام غیرقانونی و خلاف مقررات بین‌المللی بوده است، ارائه «تضمین» از سوی آمریکا را اصلی بدیهی و ضروری دانست.
مجید تخت روانچی افزود: «لزوم ارائه تضمین از سوی آمریکا یک اصل بدیهی است که در این سال‌ها مورد تا‌کید ما بوده.» سفیر جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل در گفت‌و‌گویی با خبرگزاری ایرنا و صداوسیما با یادآوری خروج آمریکا از برجام اظهار کرد: این تجربه‌ای است که ما و بقیه اعضای شورای امنیت از خروج غیرقانونی و غیرمتعارف آمریکا از برجام دیده‌ایم.
به گزارش پایگاه خبری «انتخاب»، سفیر ایران در سازمان ملل گفت:
«برجام مثل یک در نیست که هر کسی هر وقت خواست وارد شود و هر وقت خواست بیرون برود. آمریکا بدون دلیل، غیرقانونی و غیر‌منطقی از برجام خارج شده است.»
تخت روانچی با اشاره به اینکه تمام اعضای شورای امنیت واقف هستند که این کار غیرقانونی بوده، افزود: «سال گذشته شما مشاهده کردید که تلاش دولت ترامپ برای اینکه تحریم‌ها را برگرداند و می‌خواست از دست برجام خلاص شود، با شکست مفتضحانه‌ای در شورای امنیت مواجه شد.» وی افزود: «این نشان‌دهنده این است که کشورهای مختلف عضو شورای امنیت نیز بر این امر واقفند که تلاش آمریکا غلط، زشت و خلاف مقررات بین‌المللی بوده است.»
سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل تا‌کید کرد: اکنون که ما صحبت از بازگشت به برجام می‌کنیم این حق طبیعی ماست که باید اطمینان و تضمین به ما داده شود که چنین چیزی دیگر تکرار نمی‌شود؛ چون تکرار این موضوع، یک بعدش از نظر صدمات اقتصادی و حوزه انسانی و بعد دیگرش، این است که روابط بین‌الملل را دچار مشکل می‌کند. دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل تصریح کرد: «یعنی این نوع رفتار آمریکا روابط و هنجارهای بین‌المللی را دچار مشکل می‌کند؛ بنابراین حرفی که ما می‌زنیم حرف مسموعی است که وقتی می‌گوییم آمریکا باید تضمین دهد کشورها می‌فهمند با چه هدف و منظوری است که روی آن تا‌کید خواهیم کرد.»
صدمات مالی و جانی تحریم‌ها
همچنین تخت روانچی درباره نشست روز چهارشنبه شورای امنیت سازمان ملل درباره قطعنامه ۲۲۳۱ نیز گفت: «در شورای امنیت در جلسه‌ای که هر ۶ماه یکبار برای بررسی قطعنامه ۲۲۳۱ برگزار می‌شود، فرصت خوبی بود که ما درمورد آخرین وضعیت برجام و مذاکرات و اینکه در طول چند سال گذشته چه اتفاقی افتاده، صحبت کنیم.» سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل افزود: «در صحبت‌هایی که داشتیم تا‌کید کردیم برجام را نمی‌شود صرفا از این دید نگاه کرد که الان در چه وضعیتی است.
ما نمی‌توانیم بدون اینکه این چند سال گذشته، چه اتفاقی افتاده بگوییم همه طرف‌ها به برجام آن هم به‌صورت نصفه و نیمه بازگردند.» دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل توضیح داد: «من در سخنانم تا‌ریخچه‌ای از زمان تصویب برجام تا الان که چه اتفاقی افتاده، به‌ویژه از زمانی که ترامپ وارد کاخ سفید شد و شروع به تخریب برجام کرد تا سال ۲۰۱۸ که از آن خارج شد، ارائه کردم.» وی تصریح کرد: رویکرد کشورهای اروپایی را در طول این چند سال گذشته توضیح دادیم که در مقابل نقض فاحش برجام چه اقداماتی کردند.
تخت روانچی گفت:
«در طول این چند سال، مردم ما به‌دلیل تحریم‌های ظالمانه‌ای که اعمال شده بود و در زمان ترامپ تشدید شد، صدمات زیادی دیدند و مشکلات زیادی برای آنها به وجود آمد؛ از جمله در حوزه دارو و تا‌کید کردیم که ادعا می‌کردند دارو و مواد غذایی از حیطه تحریم‌ها خارج است؛ ولی در عمل ادعای نادرستی است که به صراحت در جلسه شورای امنیت بیان کردیم.» نماینده ایران در سازمان ملل ادامه داد: «در طول این چند سال مردم ما صدمات مادی و جانی دیدند. تحریم‌ها و نبود برخی داروها موجب گرفتاری‌های زیادی برای مردم ما شده است.
همچنین صدمات اقتصادی‌ای که ما در طول این چند سال دیدیم. اینها ضربه‌هایی بوده که نمی‌توانیم به هیچ وجه فراموش کنیم.» سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل اضافه کرد همچنین مساله فشارهای اقتصادی که به مردم ما در سال‌های مختلف وارد شد، به هیچ وجه قابل اغماض نیست و در جلسه شورای امنیت بر همه این موارد تا‌کید کردم که هم از بعد انسانی نمی‌توانیم فراموش کنیم و هم از بعد اقتصادی و صدماتی که مردم و کشور ما دیده‌اند و اینها جزو مطالبات ما خواهد بود.
ایران باید اطمینان حاصل کند
همزمان با این اظهارات تخت‌روانچی درخصوص ارائه تضمین از سوی آمریکا، یک مقام ارشد ایرانی نیز به خبرگزاری رویترز گفته «آمریکا» باید به ایران تضمین بدهد بار دیگر از برجام خارج نخواهد شد.
به گزارش خبرگزاری فارس، این مقام ارشد ایرانی که رویترز اشاره‌ای به نام او نکرده است، گفت: «با توجه به اینکه آمریکا از توافق خارج شده لازم است اطمینان حاصل کنیم که این اتفاق مجددا رخ نخواهد داد. این یکی از خط قرمزهای ایران است. ما هیچ‌گاه در گذشته از توافق خارج نشده‌ایم؛ بنابراین این واشنگتن است که باید ضمانت بدهد این اتفاق، بار دیگر هنگامی که دولت [آمریکا] تغییر می‌کند، رخ نخواهد داد.»
هفته پیش یک مقام وزارت خارجه آمریکا درباره درخواست ایرانی‌ها برای ضمانت از آمریکایی‌ها مبنی‌بر اینکه خروج از برجام تکرار نخواهد شد، گفت: «ضمانتی در کار نیست. این را ما می‌دانیم، ایران هم می‌داند. بهترین تضمین بازگشت به توافق و اجرای متعهدانه آن است.»
این در حالی است که پیش‌تر میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان ملل نیز در پیامی در توییتر نوشت چنانچه آمریکا مجددا از برجام خارج شود ایران اقدامات شدیدتری را در دستور کار قرار خواهد داد. او نوشت: «بسیاری از دنبال‌کنندگانم از من می‌پرسند آیا ضمانتی وجود دارد که درصورت احیای برجام، آمریکا مجددا از آن خارج نشود؟ به نظر من بهترین ضمانت، تجارب بسیار منفی گذشته است. اگر آمریکا اشتباهات گذشته را تکرار کند ایران ممکن است تصمیم بگیرد با اقداماتی شدیدتر از قبل جبران کند. هیچ‌کس این را دوست ندارد.»
واکنش تد کروز به تضمین واشنگتن
این در حالی است که تد کروز، سناتور جمهوری‌خواه آمریکا در واکنش به تا‌کید ایران بر لزوم تضمین عدم خروج دوباره واشنگتن از برجام گفت: «هر توافقی که معاهده نباشد، دولت بعدی آن را پاره خواهد کرد.» به گزارش «ایسنا» تد کروز، سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی که همواره مواضعی به شدت ضد ایرانی دارد با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توییتر به تا‌کید ایران مبنی‌بر اینکه واشنگتن باید تضمین دهد که این کشور مجددا از توافق هسته‌ای خارج نخواهد شد و آنچه دونالد ترامپ انجام داد در دولت‌های بعدی تکرار نخواهد شد، واکنش نشان داد.
تد کروز در توییت خود نوشت: «تنها راهکار برای این کار این است که دولت بایدن توافق هسته‌ای با ایران را به‌عنوان معاهده (در کنگره) ارائه کند، اما این کار را نخواهد کرد؛ چراکه می‌دانند مخالفت حداکثری از سوی هر دو حزب وجود دارد.» وی در ادامه نوشت: «هر توافقی که معاهده نباشد دوام نخواهد آورد و دولت بعدی در روز اول آن را پاره می‌کند.»
کشورها برای دور پایانی مذاکرات آمادگی ندارند
در شرایطی که هنوز زمانی برای برگزاری دور هفتم مذاکرات احیای برجام تعیین نشده، یک دیپلمات ارشد روسیه گفته است که از سرگیری مذاکرات هسته‌ای برای احیای برجام به زمان نیاز دارد. به گزارش رویترز، میخائل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین با اعلام این خبر گفت هنوز همه کشورهای عضو مذاکرات برای حضور در نشستی که انتظار می‌رود دور پایانی باشد، آمادگی ندارند.
با این حال، اولیانوف افزود: «به محض اینکه این آمادگی در همه طرف‌ها دیده شود، مذاکرات ادامه خواهد یافت.» وی احتمال داد که این آمادگی دست‌کم تا دوشنبه آینده حاصل نشود. ایران و آمریکا از ماه آوریل به‌طور غیرمستقیم و با حضور کشورهای گروه ۱+۴ شش دور مذاکره کرده‌اند. هدف از این مذاکرات فراهم کردن مقدمات بازگشت آمریکا به برجام و اجرای کامل تعهدات هسته‌ای از سوی ایران است.
آمریکا گام عملی برنداشته است
وزارت امور خارجه روسیه هم پنج‌شنبه در توییتر ابراز امیدواری کرد که مذاکرات وین هر چه زودتر به نتیجه برسد.
بنا بر اعلام وزارت خارجه روسیه، «هیچ جایگزین قابل قبولی برای برجام وجود ندارد.» وزارت امور خارجه روسیه در این بیانیه آمریکا را متهم کرد که «گام عملی» برای تغییر سیاست دولت پیشین در ارتباط با ایران و احیای برجام برنداشته است.
به گزارش «ایسنا» خبرگزاری تاس گزارش داد که ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در کنفرانس خبری روزی پنج‌شنبه‌اش گفته است:
«طی سه ماه اخیر، هیات‌های مذاکره‌کننده توانسته‌اند به پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه هماهنگی معیارها و شروط موجود در روند احیای برجام دست بیابند. آنها همچنین توانسته‌اند اقدام متقابل و توالی اقداماتی را که آمریکا و ایران باید بردارند، مشخص و تحلیل کنند که چگونه این تعهدات متناظر رسمی می‌شوند و رسیدگی به آنها تضمین خواهد شد.»
تاس همچنین آورده است که زاخارووا افزود: «همراه با تجدیدنظر در محدودیت‌های اعمال‌شده علیه ایران توسط آمریکا، از سر گیری هر چه سریع‌تر فعالیت راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران در همان سطح مقرر در برجام در اولویت است و این توافق‌ها هیچ جایگزین معقولی ندارند و بدون آنها اقدامات امنیتی ضعیف‌تر می‌شوند.» علاوه‌بر این، خبرگزاری اسپوتنیک نیز گزارش داد که سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفته است آمریکا هیچ اقدامی برای ترک رفتار مخرب دولت قبلی‌اش علیه ایران انجام نداده است.
اسپوتنیک همچنین از قول زاخارووا افزود که روسیه امیدوار است مذاکرات بازگشت به توافق در ۱۴ جولای که سالروز امضا شدن توافق هسته‌ای هم است، نتیجه موفقیت‌آمیزی داشته باشد.
موضع ایران منصفانه است
از سوی دیگر سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه بعدازظهر روز (جمعه)، در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با «عبداللطیف الزیانی» همتای بحرینی خود در مسکو گفت: «ارزیابی طرف‌های مذاکرات هسته‌ای بیانگر پیشرفت ملموس است؛ اما هنوز درباره تمام امور هماهنگی صورت نگرفته است.»
به گزارش خبرگزاری فارس، لاوروف افزود: «بر اساس این طرح و قطعنامه شورای امنیت، باید بازگشت واشنگتن به توافق هسته‌ای منجر به ازسرگرفته شدن پایبندی‌های این کشور به تمام تعهداتش شود.»
وی ادامه داد: «موضع ایران در قبال پرونده هسته‌ای منصفانه است؛ اما غرب تلاش می‌کند تعهدات جدیدی را به تهران تحمیل کند.»
گفت‌وگوی برجامی تل‌آویو و برلین
دفتر نخست‌وزیری رژیم صهیونیستی در بیانیه‌ای اعلام کرد که در دیدار نخست وزیر این رژیم با رئیس جمهور آلمان، به مساله برنامه هسته‌ای ایران نیز پرداخته شده است. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری شینهوا، نفتالی بنت، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی روز پنج‌شنبه در دیدار با فرانک والتر اشتاین مایر، رئیس‌جمهور آلمان گفت که اسرائیل در «جلوگیری از دستیابی ایران به توان هسته‌ای» مصمم است. طبق بیانیه دفتر نخست‌وزیری رژیم صهیونیستی، آنها در این دیدار درباره آنچه «تهدید هسته‌ای ایران» می‌خواندند، گفتوگو کردند.
براساس این گزارش، تکرار ادعای وجود اهداف نظامی در برنامه هسته‌ای ایران و «تهدید» قلمداد کردن آن در حالی مطرح می‌شود که مقام معظم رهبری کشورمان در فتوایی، تولید، نگهداری و به‌کارگیری تسلیحات هسته‌ای را حرام اعلام کرده‌اند.
پیش‌تر نیز مقامات اسرائیلی در سفر به آمریکا تلاش کردند تا مقامات واشنگتن را در اهداف ضدایرانی‌شان با خود همراه کنند.
گره مذاکرات کجاست؟
روزنامه «دنیای‌اقتصاد» هفته گذشته در گزارشی به بررسی گرههای مذاکراتی پرداخت. بر اساس این گزارش که در آن با کارشناسان گفتوگو شده بود، هفت گره مذاکراتی مشخص شده است. از جمله اینکه آمریکا نمی‌خواهد تمام تحریم‌های دوره ترامپ را کنار بگذارد؛ درحالی‌که ایران خواستار لغو یا تعلیق همه تحریم‌ها شده است. دیگر اینکه اعاده برجام با روحیه آمریکایی و منطق دیپلماتیک هماهنگی ندارد؛ چراکه روحیه آمریکایی و منطق دیپلماتیک مبتنی بر موازنه قدرت است. همچنین به گفته تحلیلگران، ایران خواستار آن است که سیاست‌های واشنگتن راستی‌آزمایی شود و بدون راستی‌آزمایی نمی‌توان مطالبات آمریکا را به سرانجام رساند. در عین حال از دیگر گرههای مذاکرات احیای برجام درخواست آمریکا و برخی دیگر از کشورهای غربی برای تسری برخی تحریم‌های حوزه هسته‌ای به عرصه‌های دیگر است و واشنگتن می‌خواهد در این مسیر کمترین امتیازها را به ایران بدهد.
محدودیت دسترسی بازرسان آژانس
خبرگزاری رویترز به نقل از دیپلمات‌های غربی مدعی شده است که ایران دسترسی بازرسان آژانس اتمی به تا‌سیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز را محدود کرده است. دلیل این اقدام ایران نگرانی‌های امنیتی پس از حمله اسرائیل به تا‌سیسات نطنز عنوان شده است.
خبرگزاری رویترز در یک گزارش اختصاصی که روز پنج‌شنبه ۱۰ تیر (اول جولای) منتشر شد، به نقل از چندین دیپلمات مدعی شد که جمهوری اسلامی ایران پس از حادثه انفجار در تا‌سیسات هسته‌ای نطنز، حضور بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این تا‌سیسات را به خاطر «نگرانی‌های امنیتی» محدود کرده است.
همزمان یک مقام رسمی که خبرگزاری رویترز نامش را عنوان نکرده ادعا کرده است که محدودیت بازدید ناظران هسته‌ای از تا‌سیسات نطنز اکنون چندین هفته است که اعمال می‌شود.
دیپلمات‌ها همچنین به رویترز گفته‌اند بن‌بست پیش‌آمده در حال حل شدن است؛ اما باعث ایجاد تنش با غرب و همچنین به تعویق انداختن مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا درمورد احیای برجام شده است.
به گزارش خبرگزاری فارس، یک دیپلمات غربی مدعی شده است دسترسی کامل بازرسان آژانس اتمی از هفته آینده برقرار خواهد شد. خبرگزاری رویترز نوشته به مقام‌های ایرانی برای کسب اطلاع درباره این موضوع دسترسی نداشته و آژانس، با بیان اینکه سیاست این نهاد بین‌المللی عدم اظهارنظر درباره مسائل مربوط به بازرسی‌ها است، در این باره نظری مطرح نکرده است.
رویترز نوشته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا‌کنون مساله محدود شدن دسترسی‌ها را به اعضای خود گزارش نداده و خواستار برگزاری نشست ۳۵ عضو شورای حکام آژانس نشده است.
منابع خبری روز ۲۲ فروردین‌ماه سال جاری از وقوع خرابکاری در مرکز غنی‌سازی سوخت هسته‌ای نطنز خبر داده بودند. بهروز کمالوندی، معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفته بود این حادثه در بخشی از شبکه برق تا‌سیسات غنی‌سازی شهید مصطفی احمدی اتفاق افتاد.
مقامات جمهوری اسلامی ایران درمورد گزارش خبرگزاری رویترز واکنش نشان ندادند و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نیز به پرسش خبرگزاری رویترز درباره بازرسی‌ها پاسخ نداده است.
دنیای اقتصاد
